Tα κασιώτικα κεράσματα

Το κασιώτικο τραπέζι

Γράφει η Ελένη Χαλκιάδου-Βαξεβανίδου

Ένα ιδιαίτερο κεφάλαιο της κασιώτικης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι και τα «κεράσματα». Το τελετουργικό δηλαδή που ακολουθείται, στον τρόπο παρουσίασης και προσφοράς εδεσμάτων στις διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις, αλλά και στα σπίτια.

Τα «κεράσματα», αποτελούν ένα μεγάλο κομμάτι στον κορμό των εθίμων της Κάσου και είναι πολύ ευχάριστη η διαπίστωση, ότι ακολουθείται μέχρι και σήμερα η αυστηρή τήρησή τους στην κάθε περίπτωση.

Η επίσκεψη στο κάθε σπίτι της κασιώτισσας νοικοκυράς συνεπάγεται κέρασμα, ανάλογα με την ώρα της ημέρας. Το πρωί στον «δίσκ(λ)ο» (δίσκο), ο οποίος κοσμείται συνήθως με πετσετάκι πλεγμένο με το βελονάκι, σερβίρεται το φλιτζάνι («κούπα») με τον αχνιστό καφέ, ο οποίος συνοδεύεται  από κασιώτικη κουλούρα και πιατάκι με κασιώτικη σιτάκα (παραδοσιακό κασιώτικο τυρί) ή και με «λαχανοπίτια» (πιττάκια με σπανάκι ή βλίτα).

Το απόγευμα, συνηθίζεται με το καφεδάκι να προσφέρονται, κασιώτικοι κουραμπιέδες, φτιαγμένοι με μπόλικο αμύγδαλο και πασπαλισμένοι πλούσια με ζάχαρη άχνη, κουλουράκια η κάποιο «κέκι» (κέικ) και αναψυκτικά. Επίσης γλυκά κουταλιού, ανάλογα με την εποχή, σταφύλι, σύκο, πορτοκάλι, νεράντζι.

Στις ονομαστικές εορτές, οι επισκέψεις για ευχές στα σπίτια εξακολουθούν να γίνονται. Ξεκινούν από νωρίς το απόγευμα και επισκέπτονται διαδοχικά όλους τους γνωστούς εορτάζοντες. Τα κεράσματα είναι πλούσια, με αναψυκτικά, λικέρ, σοκολατίνια, κουραμπιέδες, «μοσχοπούγκια» και «ξυλικόπιττες». Επειδή είναι λογικά αδύνατον να καταναλωθούν όλα αυτά, τα περισσότερα οι επισκέπτες τα παίρνουν μαζί τους στον «μπλίκο» (σε μικρά πακετάκια από αλουμινόχαρτο). Η τελευταία επίσκεψη συνήθως καταλήγει σε σπίτι εορτάζοντος, ο οποίος έχει από πριν καλέσει για «τραπέζι». Εκεί, οι μεζέδες και τα φαγητά είναι πραγματικά άφθονα. Συνήθως περιλαμβάνει τα παραδοσιακά ντολμαδάκια, «μπουστιά» και «μπομπάρια» (γεμιστές κοιλίτσες και εντεράκια με εντόσθια), κασιώτικα κεφτεδάκια, αλλά και πολλά άλλα παραδοσιακά και μη φαγητά. Η ρετσίνα ρέει άφθονη και συνήθως η επίσκεψη καταλήγει σε γλέντι με τη συνοδεία κασιώτικης λύρας και μαντινάδων.

Στις επίσημες τελετές, όπως γάμους, βαφτίσεις η μνημόσυνα επίσης τηρείται ιδιαίτερο τελετουργικό στα κεράσματα.  

Στο γάμο, μετά την τέλεση του  μυστηρίου, προσφέρεται στους προσκεκλημένους το παραδοσιακό κασιώτικο πιάτο, με το αξεπέραστο κασιώτικο πιλάφι, ντολμαδάκια και κρέας με πατάτες, μοσχαράκι η αρνί. Αργότερα, και αφού το γλέντι έχει ανάψει προσφέρονται πιάτα με μεζέδες που είναι συνήθως «μπουστιά», κεφτεδάκια, συκωτάκια, κ.α.

Στις βαφτίσεις τα κεράσματα που ακολουθούν το μυστήριο, είναι αναψυκτικά η σιρόπι τριαντάφυλλο η σουμάδα, σοκολατίνια, κουραμπιέδες, διάφορα άλλα μικρά γλυκά και η τελετή τελειώνει με το μοίρασμα της «μαρτυριάς» και της μπομπονιέρας.

Στις κηδείες και τα μνημόσυνα, προσφέρεται μαζί με τον καφέ και το «κουλούρι», ειδικά ψωμάκια γι αυτές τις περιπτώσεις.  Ακολουθούν αναψυκτικά και μπολ με κομπόστες.  Στο τέλος μοιράζονται σε σακουλάκια  τα κόλλυβα. 

Τα κασιώτικα έθιμα, θέλουν το κέρασμα σε όλες τις περιπτώσεις να είναι πλούσιο. Το κασιώτικο σπίτι είναι πάντα ανοιχτό και οι άνθρωποι είναι φιλόξενοι. Αξίζει να αναφέρουμε εδώ την περίπτωση του «πουλόζουμου». Το «πουλόζουμο» είναι ζουμί από κότα. Πολλές φορές, κάποιοι γλεντιστάδες, που γυρνάνε ξημερώματα συνήθως μεθυσμένοι από πανηγύρι ή γλέντι καταλήγουν απρόσκλητα στο σπίτι κάποιου γνωστού συντοπίτη τους. Του χτυπάνε την πόρτα και του ζητάνε να τους φτιάξει «πουλόζουμο». Εκείνος πολύ πρόθυμα, σφάζει την «πούλα» (κότα) και η νοικοκυρά του σπιτιού φτιάχνει τον ζωμό για το ταλαιπωρημένο στομάχι των γλεντιστάδων. Το έθιμο αυτό στη σημερινή εποχή τηρείται βέβαια πιο σπάνια από παλιά, αλλά επιβιώνει.

Ιδιαίτερη σημασία αποδίδεται στον δίσκο του κεράσματος. Αλήθεια, πόσα ασπροκεντήματα, κοφτά και με βελονάκι μπορεί να θαυμάσει κανείς, στο φιλόξενο «δίσκ(λ)ο», της κασιώτισσας οικοδέσποινας! Πραγματικά αριστουργήματα τέχνης, τα οποία συγχρόνως αποτελούν και σύμβολα καλοδεξίματος. Κοσμούν το σκεύος που φέρει τα «κεράσματα», που σαν έθιμο περνάει από γενιά σε γενιά και κρατάει ζωντανή την κασιώτικη παράδοση.

♦ Το σύνολο του περιεχομένου και των υπηρεσιών του site διατίθεται στους επισκέπτες αυστηρά για προσωπική χρήση. Απαγορεύεται η χρήση ή επανεκπομπή του, σε οποιοδήποτε μέσο, μετά ή άνευ επεξεργασίας, χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη.